معرفی و آشنایی با بهداشت حرفه ای
•
علم بهداشت حرفه ای Occupatinal Hygiene یکی از شاخه های علوم بهداشتی بوده که به مسائل و مشکلات شغلی می‌پردازد. در دهه‌های اخیر در کشورهای توسعه یافته بعلت نیاز روزافزون به حل مشکلات شغلی، رشد شایانی را به همراه داشته است و در کشورهای در حال توسعه نیز در جهت پایداری توسعه (اقتصادی، اجتماعی، انسانی) جایگاه ویژه‌ای را دارا می‌باشد. مساله ایمنی و بهداشت شغلی به لحاظ اخلاقی، قانونی و اقتصادی حائز اهمیت می باشد. شرکت ها برای اینکه در بازار رقابت جهانی سودآور باقی بمانند همواره تلاش می کنند. برای این شرکت ها مخاطب قرار دادن مسائل ایمنی، بهداشتی و محیط زیست ممکن است وسیله ای برای تجارت بهتر باشد.
بهداشت حرفه ای
بهداشت حرفه ای، علمی متشکل از علوم متنوع شامل مهندسی، اپیدمیولوژی (مطالعه توزیع بیماری در جمعیت)، فیزیک، آمار، زیست شناسی، میکروب شناسی، شیمی، آناتومی، فیزیولوژی و سم شناسی است. دانشی که علومی نظیر بهداشت عمومی و محیط، کامپیوتر و روانشناسی صنعتی را به کار می گیرد.
اهداف بهداشت حرفه ای (کمیته مشترک WHO,ILOدر ژنو1953)
علم وهنر تامین سلامت کارگران حرف مختلف در برابر عوامل زیان آور محیط کار واینکه:
1- فرد کارگر در کارهایی که متناسب با قابلیتهای جسمانی و روانی اوست، مشغول به کار شود.
2- بهداشت حرفه ای می کوشد تا ازبیماریهای شغلی پیشگیری کند.
3- حوادث شغلی را به حداقل برساند.
بهداشت حرفه ای چیست؟
بهداشت حرفه ای عبارت است از علم و هنر پیش بینی، شناسایی، ارزشیابی و کنترل فاکتورها و عوامل استرس زای ناشی از محیط کارکه می تواند باعث بیماری، آسیب به سلامتی و رفاه یا ناراحتی خاص در میان کارگران گردد. این علم در راستای کاهش مرگ و میر و ناتوانی های دائمی و موقت ناشی از حوادث شغلی و همچنین پیشگیری از بروز بیماری های شغلی تلاش می کند.
ایمنی و بهداشت محیط کار را بهتر بشناسیم
تاریخچه پیدایش بهداشت حرفه ای
- عدم توجه کافی به سلامت و ایمنی کارگران در گذشته
- رم باستان، معدنچیان واستفاده از ماسک های پارچه ای
- بقراط در سده چهارم قبل از میلاد، مسمومیت با سرب
- پلنی درسده نخست میلادی، خطرات سولفور روی، ماسکتنفسی
- در سال 1567 پاراسلسوس کتاب بیماریهای شغلی معدنچیان و فلزکاران را نگاشت
- در سال 1700 میلادی رامازینی، پدر طب کار، توصیه به پزشکان برای پرسش در خصوص شغلشان در حین گرفتن شرح حال نمود کتاب مشهور بیماری های شغلی را نوشت
- انقلاب صنعتی ومشکلات ناشی از آن
در سال 1858 ماسک تنفسی اشباع از زغال اکتیو برای کنترل مواجهه به گازها و بخارات مطرح گردید.
در سال 1889- حدود مواجهه برای رطوبت و منوکسید کربن در کارخانه نخ ریسی در انگلیس تنظیم گردید.
در جنگ جهانی اول، کار در کارخانجات مهمات سازی منجر به شرایط نامناسب کاری کارگران گردید.
در سال 1325 وزارت کار و امور اجتماعی تشکیل و قانون موقت کار تدوین گردید
در سال 1327 اجرای وظایف مربوطه به بهداشت و ایمنی به عهده اداره کل بازرسی کار قرار گرفت
طبق آخرین تغییرات ایجاد شده در سال 1369، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی عهده دار بهداشت و درمان کارگران و وزارت کار و امور اجتماعی مسئول ایمنی کارگران قرار داده شده اند.
سازمان های متولی ایمنی و بهداشت حرفه ای در کشور
وزارت کار و امور اجتماعی :
براساس مادة 85 قانون کار وزارت کار مسئول حفاظت و ایمنی در محیط کار (حفاظت فنی وایمنی، بازرسی کار).
وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی :
براساس مادة 85 قانون کار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی عهده دار بهداشت و درمان کارگران گردیده است. (پیشگیری از بیماری های حرفه ای و تامین بهداشت کار، محیط کار وکارگر)
سازمان تامین اجتماعی :
با توجه به قانون، تامین اجتماعی عهده دار بیمه و تعاون کلیه کارگران در موارد زیر است
- حوادث ناشی از کار و بیماریهای شغلی
- حوادث و بیماریهای غیر شغلی، ازدواج، بارداری و زایمان
- از کارافتادگی، بازنشستگی
برنامه های بهداشت حرفه ای
- شناخت، بررسی واندازه گیری عوامل زیان آور موجود در محیط کار وارائه طرحهای کنترلی وبهسازی محیط
- برنامه های مربوط به معاینات پزشکی کارگران
- برنامه های مربوط به حفاظت وایمنی
- ایجاد امکانات درمانی وکمکهای اولیه
- برنامه های مربوط به آموزش بهداشت کارگران
- برنامه های مربوط به تغذیه کارگران
- برنامه های مربوط به نوتوانی
سازمان های مسئول در ارتباط با بهداشت حرفه ای
ILO:International of labor office
WHO:Word Health Organization
OSHA:Occupational Safety and Health Adminstration
ACGIH: American Conference Of Govermental Industrial Hygienists
NIOSH: National Institute for Occupational Safety and Health
عوامل زیان آور محیط کار
1-عوامل زیان آور فیزیکی
سرما، گرما، صدا، ارتعاش، نور، فشار هوا، تشعشعات، جریان الکتریسیته، میدانهای مغناطیسی
2- عوامل زیان آور شیمیایی
مواد شیمیایی (گرد وغبار، آئروسل، گازها وبخارات، حلالها و ...)
3-عوامل مکانیکی
ایمنی ماشین آلات ومحیط کار
4- عوامل زیان آور بیولوژیکی
ویروس ها، قارچ ها، باکتری ها، انگل ها وریکتزیاها
5-عوامل زیان آور ارگونومیکی
حمل ونقل دستی بار، وضعیت نامناسب بدنی در هنگام کار، عدم تناسب فرد با کارش، نوبت کاری، استرس و ....
چرا برای عوامل زیان آور محیط کار مقادیر مجاز تماس درنظر گرفته شده است؟
- عدم امکان حذف کامل عوامل زیان آور محیط کار
- عدم توجیه اقتصادی
یک مقاله دیگر درباره بهداشت حرفه ای
مقادیر مجازمواجهه یا تماس :
1- راهنما هستند
2- نباید به عنوان حدی تصور شود که در غلظتهای کمتر از آن کارگر در سلامت کامل ودر بیشتر از آن خطر ومسئولیتی متوجه او خواهد بود.
3-نباید در ارزیابی یا کنترل آلودگی هوای شهرها استفاده شود.
4-نباید در کشورهایی که شرایط کار در آنها با کشورهای تعیین کننده این حدود متفاوت باشد، استفاده شود.
عوامل زیان آور فیزیکی محیط کار
صدا
تعریف عامیانه : یک صوت ناخواسته یا اغتشاشات صوتی محیط
علمی : محصول تبدیل انرژی یا یکی از اشکال اتلاف انرژی است.
(ارتعاش، گرما)
صوت
شکلی از انرژی است که توسط سازوکار شنوایی قابل تشخیص باشد.
نوسان فشار هوا در یک محیط کشسان
انتقال صوت :
وقتی یک موج صوتی در یک محیط بوجود می آید؛ سبب تغییر مکان تعدادی از مولکولهای تشکیل دهنده آن محیط نسبت به وضع عادی آن شده و این تغییر مکان منجر به نوسان ذرات آن محیط می شود: موج صوتی منتقل می شود. صوت به وسیله میزان فشار تولید شده بصورت موج صوتی منتقله از طریق هوا اندازه گیری می شود. واحد اندازه گیری پاسکال است. کمترین فشار صوت قابل شنیدن توسط گوش انسان 20 میکرو پاسکال است. به علت بزرگی گستره شنوایی، صدا بر اساس dB اندازه گیری می شود، که یک نسبت لگاریتمی است.
انواع صدا از نظر مشخصات بینابی (بیناب شنوایی)
1- صدابا باند پهن : صدایی که در یک باند پهن بسامد توزیع می شود. (تخلیه صدا از کمپرسورهای تولید باد)
2- صدا با باند باریک : صدایی که در یک باند پهن بسامد توزیع می شود (اره نجاری، رنده نجاری، فن)
3- صدای کوبه ای : تکرار آن در کمتر از یک ثانیه است.(پرس)
اندازه گیری صدا
وسیله اندازه گیری: تراز سنج صوت
وضعیت اندازه گیری:
در شبکه A
در شبکه C
استاندارد مواجهه با صدا در 8 ساعت کاری در ایران:85dB
اثرات صدا روی انسان
1- شنوایی:
- کری موقت
- کری دائم
2- اثرات فیزیولوژیکی: افزایش ضربان قلب، تعداد تنفس، بالا رفتن مقدار مصرف اکسیژن و فشار خون
3-اثرات روانی: بی دقتی، کم شدن فعالیتهای مغزی، تداخل در خواب
4-اثرات عمومی: استفراغ، تهوع
5-اثر بر ایمنی وافزایش حوادث
پیش گیری از اثرات صدا
1- روش های کنترلی مکانیکی و مهندسی
2-روش های مدیریتی واداری
- گردشی کردن کار
- انتخاب کارگر مناسب
- معاینات دوره ای
- استفاده از وسایل حفاظت فردی
روش های پیش گیری از حوادث
- وضع مقررات قانونی
- تعیین اصول ومیزانها
- بازرسی
- تحقیقات فنی،پزشکی،روانشناختی وآماری
- آموزش
- راهنمایی وتشویق
- تشکیل کمیته حفاظت وبهداشت کار کارگاه